Extracto de A captura do ccoñecemento

Ser conscientes daquilo que posuímos e consideramos valioso supón, entre outras moitas cousas, contar con iso e botalo de menos en caso de perdelo. De aí o control ao que sometemos tanxibles, como o diñeiro, e ao que queremos someter tamén algúns intanxibles, como o coñecemento, ao que nos adoitamos referir como a outro capital para xestionar.

… a xestión do coñecemento segue sendo, para moitas organizacións, algo que aínda se move no “posible adxacente”, en aquilo que se predica máis que practícase, á espera de que suceda algunha cousa que o converta nunha realidade innegable xa que, mal que nos pese, as organizacións fan pouco para evitar a fuga continua do seu coñecemento e son pouco conscientes diso porque descoñecen o que realmente saben as persoas que traballan nelas.

O calado do sistema de xestión do coñecemento dunha organización está directamente relacionado co concepto que esta ten das persoas que hai ao longo da súa estrutura e da consciencia e importancia que se lle dea ao coñecemento que estas acumulan de maneira continuada ao longo do día, en calquera das múltiples actuacións que levan a cabo, dentro e fóra da organización, das máis vistosas ás máis insignificantes, dos resultados que se obteñen , dos métodos e técnicas que utilizan para conseguilo, do que se pensa e do que sente respecto a o que se ve e faise.

Ignorar esta dimensión da xestión do coñecemento é quizais un dos motivos da pobreza de moitos dos sistemas que existen, caracterizados pola súa frialdade e por estar máis orientados á comunicación externa que a achegar valor aos procesos de innovación, ao desenvolvemento ou ao desempeño funcional do día a día dos profesionais.

Outro dos factores de descapitalización de coñecemento por parte da organización reside no feito de mantelo no cerebro dunha persoa, dunha minoría interrelacionada ou confialo a unha base de datos. A xestión do coñecemento non ha de enfocarse tanto á súa captura e almacenamento como á fluidez e continuidade da súa distribución para que este poida acharse en movemento, entre o máximo de persoas posibles, enriquecéndose co filtro interpretativo e experiencial de cada unha delas. A isto hai que engadir que non hai mellor maneira de conservar a información que confiala ao maior número de persoas da organización, de tal maneira que a súa posesión e, en consecuencia, a súa perda non dependa da permanencia nin da xenerosidade de ninguén.

O que realmente determina a eficacia dun sistema de xestión do coñecemento non son os seus mecanismos de captura e almacenamento senón a cantidade e diversidade de espazos de intercambio e transferencia que se poñen a disposición das persoas para a súa distribución e transformación. Visto así, mesmo capturalo e almacenalo é, ata certo punto, unha inutilidade máis desa obsesión por capitalizalo todo.

O proceso de reflexion

Reflexionar significa “considerar nova ou detidamente” o que facemos, e o que pensamos. É o primeiro paso para saber detectar e manexar a información relevante pero isto non se traduce necesariamente en datos e informes senón, cada vez máis, na habilidade para extraer la intuición desperdigada en conversacións, en moitos casos non buscadas.

A velocidade do día a día, e a multiplicación de canles de comunicación, levounos a conseguir unha extraordinaria habilidade para deslizarnos pola superficie esquivando con cortesía e elegancia todo aquilo que non figura na nosa árbore de prioridades. * Tras a etiqueta de “interesante” vaise acumulando un importante potencial de coñecemento conversacional pendente de dixerir. A importancia destas conversacións, que adoitan xurdir á marxe ou nas fronteiras, non sempre é fácil de detectar, polo que non se trata de revivilas internamente senón de aplicar a metodoloxía adecuada ou, cando menos, aprender a compartilas para que alguén poida axudar a extraer o que a intuición non nos mostra sen axuda. Porque tendemos a revisar o que nos dixeron sen considerar nosa propia achega o cal impón, por definición, un límite interpretativo. Comentando sobre liderado e participación, destacoume unha frase que creo que resume o que debe ser “o obxectivo” de todo proceso de reflexión estratéxica: “Detectar, rescatar e concertar liderados en función do coñecemento necesario”. Pero, * que entendemos, ou debemos entender, por “coñecemento necesario”? O que temos ou o que deberiamos ter? O que xa detectamos ou o que aínda non definimos?

A aparente ambigüidade destas preguntas non o é tanto se consideramos que cada persoa que forma o equipo de reflexión estratéxica surfea por múltiples conversacións tangenciales que non chegan a ser traducidas por falta de tempo e de perspectiva. Contemplar un espazo temporal para que as conversacións sexan “contadas”, no marco do proceso de reflexión, enriquece a dinámica de equipo favorecendo o proceso de dixestión conversacional que se necesita para poder definir cal é ese coñecemento necesario para impulsar o deseño dun liderado participativo.

Las historias que pueden contar los datos

¿Qué nos dicen los datos del mundo que nos rodea? ¿Qué cuentan sobre nosotros y sobre nuestra vida? Ese es el punto de partida de la serie documental Locos por los datos, que emite National Geographic Channel los miércoles (22.30). Con un tratamiento adecuado, los datos pueden contar mucho más que lo que aparentan a simple vista.

“El concepto del programa está basado en el big data: cómo ahora con toda la tecnología que nos rodea damos información sobre nosotros a las grandes compañías”, explica el actor Kal Penn, presentador y productor de Locos por los datos. Él es el encargado de guiar a los espectadores por un mundo lleno de cifras y curiosidades que, al extrapolarlas, cruzarlas o mirarlas de cerca, revelan aspectos sorprendentes del ser humano y la sociedad. “Miramos a esas grandes tendencias y esos datos, pero lo hacemos de forma que cualquiera pueda entenderlo”, añade Penn, conocido por sus papeles en las series House o Cómo conocí a vuestra madre.

Uno de las entregas del programa muestra cómo el negocio del crimen mueve el mundo a nivel local y a gran escala. Otra pone el foco en una residencia de jubilados de Florida que presenta los niveles más altos de enfermedades de transmisión sexual. “El objetivo, aunque sea un programa que se ha grabado en Estados Unidos, es hacerlo lo más internacional posible. Así que aunque los temas puedan ser americanos, queríamos asegurarnos de que fuera accesible a todo el mundo, por lo que también salimos un poco al extranjero”, explica Penn en una entrevista telefónica. “Por ejemplo, el programa sobre el crimen se centra en el crimen global. Y comparamos la cantidad de dinero que está generando en todo el mundo y el que producen grandes corporaciones como Coca-Cola o McDonald’s”, añade.

Con esta serie documental, Penn se ha sumergido en una faceta diferente, alejada de la ficción. “Mi primer amor es actuar en historias con un guion y en cosas que son ficción, pero realmente me gusta cómo, en los últimos cuatro o cinco años, hay oportunidades para entretener a la gente, pero, al mismo tiempo, educar. Antes parecía que tenías que escoger entre algo que iba a hacer más inteligente a la gente o algo que iba a entretener. Este es un programa que, desde el principio, todos querían que fuera divertido, pero también que pudieras verlo con los niños o la familia y sentirte un poco más inteligente”, explica quien durante 37 capítulos fue parte del grupo de resignados doctores que ayudaban a Gregory House en sus diagnósticos (y víctimas de su peculiar forma de ser).

La garantía de tener tres fuentes

Para poder trabajar con datos, lo principal es que el material que se utiliza sea fiable, algo que tienen muy en cuenta en el programa Locos por los datos. Como explica el presentador del espacio, Kal Penn, National Geographic Channel tiene una política muy estricta al respecto. “Muchas veces yo preguntaba a los productores: ‘¿Estáis seguros de que esto es así, que es exacto?’. Entonces me explicaron que la cadena necesitaba al menos tres fuentes independientes que avalaran cualquier dato antes de que se decidieran a emitir un programa, lo cual te da una gran seguridad”, explica Penn.