Herramientas de usuario

Herramientas del sitio


misteiras

¡Esta es una revisión vieja del documento!


En xullo de 1888, na fábrica de mistos Bryant & May, en Bow, ao leste de Londres, as 1.400 obreiras da empresa, coñecidas como ‘ the matchwomen’ (as cerilleras), declaráronse en folga. A sociedade victoriana escandalizouse, non polas condicións nas que traballaban, senón porque o lugar para as mulleres non era a fábrica, senón o fogar. Facían mistos respirando o tóxico fósforo branco durante 14 horas ao día, os seus salarios baixaron ao nivel de 1878 e os castigos e as multas respondían á arbitrariedade. (Fuente)

Misteiras


Historias da Coruña

Un incendio con fósforo

Historias da Coruña | Edificios en chamas

Un dos incendios máis soados na Coruña durante as primeiras décadas do século XX foi o da Fábrica de Mistos, tamén coñecida como a de Zaragüeta, pois así se apellidaba o seu propietario. Situada no número 17 da rúa Castiñeiras, funcionaba desde 1871. O seu dono era ata entón o propietario da factoría de Irún, pero debido ás dificultades causadas no País Vasco polas guerras carlistas decidiu trasladarse á capital coruñesa ás instalacións onde funcionara con anterioridade unha nave de fundición de Manuel Solórzano.

A partir de 1898, a empresa incorporouse ao monopolio do Estado sobre os fósforos, que fora establecido en 1892, funcionando como arrendataria do mesmo. A fábrica proporcionaba traballo a preto dun centenar de mulleres que, a comezos do século XX, gañaban entre 9 e 21 pesetas á semana, traballando en réxime de destajo. Eran coñecidas popularmente como as misteiras, e, sobre elas e as súas reivindicacións sociais, publicou un libro a historiadora Ana Pouse (Fundación Luís Tilve, 1999).

E foi o 9 de xuño, sábado, cando se declarou o incendio, pouco despois de que as empregadas finalizasen o seu traballo. A causa parece que foi fortuíta, aínda que debida ao material inflamable que almacenaba. Pronto o lume alcanzou grandes dimensións e puido verse desde numerosos lugares da cidade. Tras avisar ao parque de bombeiros, as campás das igrexas daban o sinal de alerta. A maior dificultade foi que a bomba de vapor non podía actuar, pois pronto quedou sen auga que a alimentase, e, cando se quixo tomar do pozo dunha leira próxima, houbo oposición dalgúns veciños pois a xente ía esnaquizar os sementados, tendo que impoñerse ao final a Garda Civil para conseguir o líquido elemento.

Crónica

Con todo, a fábrica quedou completamente destruída, coa excepción dalgúns útiles que puideron salvar as propias empregadas. A Voz informou amplamente, na súa primeira páxina, do sinistro. A crónica, que levaba o selo do seu futuro director Alejandro Barreiro, comezaba así: «Acababa onte o día tranquilo na Coruña, sen emocións, cando se estendeu pola poboación a triste noticia: estaba a arder a antiga fábrica de fósforos de Zaragüeta, un establecemento popular en toda España e moi simpático».

Como anécdota, triste, hai que citar que, aproveitando a confusión do incendio, moitas persoas foron sorprendidas levándose paquetes con caixas de fósforos, sendo necesario o cacheo.

O efecto inmediato do sinistro foi que as obreiras quedaron sen traballo, apuntando A Voz: «O voraz incendio levou a miseria a cen honrados e modestos fogares, alimentados ata hoxe por reducidos, pero ben administrados xornais».

Con todo, e grazas a un intenso esforzo, a fábrica renovou o seu traballo o 20 de decembro do mesmo ano, aínda que as obras, dirixidas polo arquitecto Juan de Ciórraga, estaban sen terminar aínda, aproveitando que as naves tiñan as súas cubertas colocadas.

Os traballos de reconstrución quedarían terminados a finais de 1907, pero a fábrica pechou as súas portas para mediados de febreiro de 1908, pois expirara o contrato que o sindicato do fósforo tiña co Estado, quedando na rúa as súas empregadas que, entón gañaban entre 1,50 e 3 pesetas diarias (os obreiros, uns 12, cobraban entre 2,75 e 4 pesetas). Con todo, a primeiros de marzo, o persoal despedido volveu á factoría, pois Zaragüeta asinou outro contrato co Estado, comprometéndose a entregarlle cada mes o dobre da produción anterior.

Guerra civil e peche

Aínda que en plena Guerra Civil española, a fábrica pechou durante varios meses, pronto renovou o seu traballo, a principios de maio de 1938, pois durante o conflito bélico habían quedado destruídas as factorías de fósforos de Irún e Oviedo, non funcionaba a madrileña de Carabanchel e non podía contarse, por estar en zona republicana, as de Valencia e Alcoy, dispoñendo a España de Franco as de Sevilla, Tarazona e Palma.

Para traballar na nova etapa da fábrica, era necesario presentar certificados de adhesión ao Movemento Nacional, motivo polo cal serían rexeitados parte dos antigos empregados. En total, renovaron a actividade preto de 300 obreiros.

A empresa deixou a súa actividade nos anos 50. Hoxe só queda como lembro unha estatua de homenaxe ás misteiras na praza de Monforte, orixinal do escultor Xosé Castiñeiras, inaugurada en novembro do 2000.


Contexto histórico-sectorial: El atraso de España

Son cinco los factores que hacen de la industria cerillera un interesante campo de investigación para la historia empresarial e industrial de la España contemporánea. Desde el punto de vista teórico cabe destacar

  1. En primer lugar, que los fósforos fueron uno de los monopolios del Estado español, desde 1892 hasta 1956.
  2. En segundo lugar, este monopolio estuvo arrendado a la iniciativa privada y concretamente a una empresa de carácter familiar, el Grupo Fierro.
  3. En tercer lugar, los fósforos constituyeron uno de los sectores en los que España protagonizó una temprana internacionalización con presencia en Portugal desde 1925, en Marruecos desde 1937 y en diversos países de Iberoamérica desde el final de la Guerra Civil española. Esta expansión permite, asimismo, destacar la importancia del capital social como estrategia de crecimiento de una empresa . En efecto, la familia Fierro puso de manifiesto una notable capacidad para generar redes empresariales de cooperación y crear y explotar ese capital social que fue protagonista del crecimiento exterior del Grupo .
  4. En cuarto lugar, el sector fosforero es especialmente interesante desde el punto de vista internacional por su carácter de oligopolio, cuya trayectoria ha ido muy en paralelo a la industria del tabaco. Su estrategia se basó en la producción a gran escala, en el crecimiento horizontal, en la competencia al principio y, muy pronto, en el recurso a los acuerdos de colaboración.
  5. En quinto lugar, y ya desde un punto de vista más concreto, cabe señalar que la industria fosforera española ha sido muy poco estudiada . Existen escasos trabajos que abordan perspectivas concretas, en especial la laboral.

Estas páginas ofrecen un primer acercamiento al sector fosforero en España . Pretendemos poner de relieve la importancia de esta pequeña industria que, a pesar de su atraso tecnológico y del escaso valor añadido de su producto final, constituyó uno de los pocos sectores en los que España participó tempranamente y con cierto éxito en el mercado internacional. Cronológicamente, este trabajo se detiene en 1956, fecha en la que fue suprimido el monopolio español sobre la fabricación y venta de cerillas y en la que España ya estaba establecida en el mercado norteafricano y en el iberoamericano.


La cerillera de Andersen

La Pequeña Cerillera (o La Niña de los Fósforos) es un cuento de hadas escrito por Hans Christian Andersen y publicado por primera vez en 1848. En la Dinamarca de los tiempos de Andersen estaba prohibido mendigar, y muchos pobres se dedicaban a fabricar cerillas y venderlas en las calles, de esta forma nadie podía acusarles de mendigar.

Parece que Andersen escribió su cuento simplemente para hacernos llorar como magdalenas, pero realmente para el danés el final de la historia es feliz. No es que el escritor disfrute con que las pobres niñas pobres, heladas y hambrientas se mueran solas en la calle, sino porque según las creencias religiosas tanto suyas como de la época, lo más feliz para la niña era poder estar con su abuela en un paraíso sin hambre, frío ni dolor… vamos, que la chica debería darse con un canto en los dientes con haber podido tener un final tan “feliz”.

A lo largo del cuento, Andersen va describiendo poco a poco cómo es el proceso de hipotermia que sufre la niña. Con la hipotermia leve, cuando la temperatura corporal está entre los 33 y 35 grados centígrados, empiezan los temblores, la confusión mental y la torpeza de movimientos. La cerillera parece sufrir todo ésto: tiritiona, visiones y arrinconamiento. Si hay hipotermia moderada (de 30 a 33 ºC), también aparece la desorientación y pérdida de memoria. Con la hipotermia grave (menos de 30ºC) puede haber pérdida de consciencia, bajada de tensión e incluso la muerte. Andersen no sabría mucho de enfermedades, pero nos va contando al detalle por lo que pasa la chica antes de morir. Cuentitis aguda.


misteiras.1552237778.txt.gz · Última modificación: 2024/02/22 14:46 (editor externo)

Donate Powered by PHP Valid HTML5 Valid CSS Driven by DokuWiki