A única variable común nas cidades é a persoa

Fred Turner, Un tecnócrata para a contracultura

Para los niños de los 1950 que se convertirían en los rebeldes de los 1960, los coches, la televisión y la radio ofrecían también una vía de escape de las sombras de la Guerra Fría. Los adolescentes de aquella época se vieron rodeados de aparatos, automóviles y oportunidades de educación y empleo difícilmente imaginables por sus padres, cuya juventud coincidió con los años de la Gran Depresión. Tal como muchos articulistas destacaron en esa época, esta abundancia transformó la adolescencia en un verdadero interregnum entre la libertad de la infancia y las exigencias respecto al empleo y la familia asignadas a la madurez. Para un creciente número de jóvenes de clase media y alta en particular, la adolescencia se convirtió en una época de exploración personal.

A finales de los 1960, por tanto, la juventud estadounidense se enfrentaba a un dilema. Por un lado, el aparato militar y la burocracia industrial, así como ls tecnologías asociadas a ambas, amenazaban con acabar sus vidas; bien vía destrucción del planeta en un holocausto nuclear o bien median la exigencia de que en su paso a personas adultas tanto los chicos como las chicas acabasen convertidos en “robots felices”. Por otro lado, esa misma burocracia había logrado que sus vidas se llenasen de todo tipo de placeres de base tecnológica como la música, la televisión o los viajes. Es más, gracias al poder de la industria de la posguerra, los titulados universitarios de los 1960 tenían asegurado un puesto de trabajo. Sin embargo, no estaba claro que estos puestos de trabajo les fuesen a proporcionar las mismas satisfacciones que les había ofrecido la adolescencia. Muchos tenían sus dudas. “Hay diferentes clases de matrimonio y de vida adulta, pero… no funcionan”, señalaba la misma muchacha que había descubierto la bomba atómica en la enciclopedia. Está todo este conflicto de convertirse en un profesional y llevar una vida de clase media que casi nadie de nuestra generación ha sido capaz de resolver. ¿Cómo ser adulto en este mundo?”

Os procesos de transformación son globais pero suceden a nivel local: 50 anos de historia implican décadas de crecemento e adaptación mutua. De rutinas e de innovacións.

A vida é un constante proceso de evolución, de aí a necesidade de buscar punto de referencia no que a “media distancia” permita observar para comprender os trazos grosos da realidade: A ciudade como ámbito de análise

As cidades son formacións políticas que habitualmente teñen maior permanencia no tempo que outras construcións máis ampla (Sidney Pollard)

No proceso crúzanse diferentes perspectivas da realidade (institucional, empresarial…) pero mesmo os grandes intereses configúranse ao redor da vida das persoas. E iso é a cidade:

É o espazo que contén o tempo, que acumula memorias colectivas e coñecementos diversos, é onde se mesturan de persoas e actividades, onde se producen os intercambios múltiples, programados ou non programados, onde aparecen as oportunidades xeradas polo azar (Jordi Borja)

A intelixencia urbana non é comprar os últimos produtos da tecnoloxía senón aqueles que se combinan coas habilidades e comportamentos da poboación, o bo uso dos recursos e as prioridades sociais e as características morfológicas e o funcionamento do territorio (Jordi Borja)

A finais anos cincuenta do século XX apróbase o impulso á industrialización do país, a través dos “Plans Provinciais” que se empezan a facer efectivo a principios dos 60. Pero as empresas non son só axentes xeradores de produtos e servizos. A historia do seu crecemento aséntase sobre un eixo fundamental: as personas.

• Na Coruña, cidade atlántica e comercial, estes Plans propician o achegamento ao factor industrial, historicamente menos desenvolto que noutras zonas do Estado.
• Entre as empresas que iniciaron a súa actividade nos 60 “a Refinería” ten unha historia propia, en gran parte polo seu alto grao de interacción territorial e social pero no seu proceso conta a historia da evolución do público ao privado, do desenvolvemento social e tecnolóxico, da evolución dos mercados…

“O que realmente determina a eficacia dun sistema de xestión do coñecemento non son os seus mecanismos de captura e almacenamento senón a cantidade e diversidade de espazos de intercambio e transferencia que se poñen a disposición das persoas para a súa distribución e transformación”. (Manel Muntada)

O desenvolvemento deste proxecto implica un impulso de socialización e achegamento entre as persoas, é dicir, o propósito do proxecto emerxe do propio proceso de desenvolvemento:

1. Fomentar a interactuación da cidadanía a través dos recordos e historias persoais
2. Dotar de significado e valor a historia e contribución das organizacións e institucións ao desenvolvemento da comarca
3. Rescatar a intrahistoria que non adoita aparecer nos arquivos documentais, contribuíndo así aos requisitos fundamentais da sociedade do coñecemento: Transparencia, accesibilidade e usabilidade.

Costrúyelo e virá! O debate teórico que non cesa sobre as categoría e límites dos xéneros parece xa un pouco desfasado porque, ao final, o que importa é o poder do relato. E é o que nos gustou deste vídeo que non só fala do que parece senón que nos conta que, cando os problemas non son únicos, as súas solucións tampouco deberían selo.

E faio utilizando un tema de actualidade no debate cidadán, o crecente uso da bicicleta nas cidades. Holanda conseguiuno pero para iso tiveron que cumprirse algunhas condicións necesarias: unha cidadanía concienciada e activa, gobernantes que escoitan e o desenvolvemento de políticas adecuadamente reflexionadas e implantadas.

Como conseguiron os holandeses os seus carrís bici.

Para poder chegar a sentir a cidade como un proxecto ( inter)xeracional é necesario:

1. Coñecer e entender a importancia desas conversacións que se dan en todos os niveis da realidade
2. Interconectar as historias persoais e os distintos niveis de conversación cara á reflexión cidadá
3. Impulsar, desde o coñecemento e a experiencia, o desafío do “eu ( inter)xeracional no proceso de transformación da cidade

Pero…

• Que significa poñer en valor?

• A quen interesa o pasado?

• Como conecta co futuro?

Poñer en valor é moito máis que recompilar e catalogar, significa traer a primeira liña esas partes invisibles da historia tecida no día a día: os cimentos do desenvolvemento que foron permitindo, ademais de xerar riqueza, proporcionar estabilidade e crecemento ao territorio e as súas xentes.

As cidades non son intelixentes nin parvas, son complexas e desconcertantes, por iso imos traducindo en esquemas as conversacións coas que tratamos de facer unha folla de ruta para o proceso de reflexión da cidade. Pero son esquemas que non xorden dos datos, senón dos relatos.