Diferencias

Muestra las diferencias entre dos versiones de la página.

--- cigarreras_una_historia_propia [2016/01/17 21:12] – [Las cigarreras: una historia propia] isabel
+++ cigarreras_una_historia_propia [2024/02/22 14:46] (actual) – editor externo 127.0.0.1
@@ Línea 1: / Línea 1: @@
-<blockquote>//El rey: deseoso de elevar la renta del tabaco al grado de prosperidad y de aumento de que se es capaz (...), he recomendado el mayor esmero en las labores que se ejecuten en mis reales fábricas de cigarros de la península. Pero como sin que estas se arreglen y uniformen como es debido no será posible darles la extensión y solidez de que son capaces, (...) [si no] ocupando en ellas sólo las manos delicadas de las mujeres, que no usurpa las de los hombres a la agricultura y otros ramos que exigen robustez y fortaleza.//
+<blockquote>
+{{:wiki:tejedoras-de-humo.jpg?250 |}}//**O rei:** desexoso de elevar a renda do tabaco ao grao de prosperidade e de aumento de que se é capaz (...), recomendei o maior esmero nos labores que se executen nas miñas reais fábricas de cigarros da península. Pero como sen que estas arránxense e uniformen como cómpre non será posible darlles a extensión e solidez de que son capaces, (...) [se non] **ocupando nelas só as mans delicadas das mulleres, que non usurpa as dos homes á agricultura e outros ramos que esixen robustez e fortaleza**.//
 FERNANDO VII. Real Decreto. 19-12-1817.</blockquote>
-====== Las cigarreras: una historia propia ======
+====== As cigarreiras: unha historia propia ======
+----
+===== Dudosos inicios =====
 <WRAP center round box 90%>
 **Fuente: O orballo da igualdade**
-Los comienzos de la fábrica no debieron resultar especialmente atractivos para las trabajadoras coruñesas y de sus alrededores; la novedad y la dureza del trabajo y la situación de la fábrica, bastante apartada de la ciudad, desanimaron a muchas mujeres a solicitar trabajo en la nueva factoría. El futuro de La Palloza no parecía nada prometedor en sus primeros años de actividad.
+Os comezos da fábrica non deberon resultar especialmente atractivos para as traballadoras coruñesas e dos seus arredores; a novidade e a dureza do traballo e a situación da fábrica, bastante apartada da cidade,  desanimaron a moitas mulleres para solicitar traballo na nova factoría. O futuro da Palloza non parecía nada prometedor nos seus primeiros anos de actividade.
-<blockquote>//En cuando a las operarias, no sé que le diga; pues como está la fábrica tan desproporcionada de lejos, el camino todo a la orilla del mar, descampado, unos vientos nordestes que le hacen a uno andar con el cuerpo doblado. Los inviernos de mucha aguan y largos entiendo que no irán 100 operarias a trabajar (...). Se han borrado más de 120; y por muchas que vengan y se reciban, no habrá nunca en esta fábrica 400 operarias. Y encomenzando a venir barcos, menos: la una porque tiene padre, hermano o marido a quien servir y no las dejarán venir (...). Sin embargo, son muy desenvueltas; tratan en todo y trabajan en todo, y no están sujetas; y a ganar cuatro cuartos y un ochavo por un manojo de cigarros; que más vale ir y matarse en la mar, a desembarcar sal, sardinas, pescado o coger marisco y vender por las calles que estar allí.//
+<blockquote>//En cando ás operarias, non sei que lle diga; pois como está a fábrica tan desproporcionada de lonxe, o camiño todo á beira do mar, escampado, uns ventos nordestes que lle fan a un andar co corpo dobrado. Os invernos de moita augan e longos entendo que non irán 100 operarias a traballar (...). Borráronse máis de 120; e por moitas que veñan e recíbanse, non haberá nunca nesta fábrica 400 operarias. E  encomenzando a vir barcos, menos: a unha porque ten pai, irmán ou marido a quen servir e non as deixarán vir (...). Con todo, son moi desenvoltas; tratan en todo e traballan en todo, e non están suxeitas; e a gañar catro cuartos e un oitavo por un feixe de cigarros; que máis vale ir e matarse na mar, a desembarcar sal, sardiñas, peixe ou coller marisco e vender polas rúas que estar alí.//
 Felipe PAMPILLÓN [mestre de labores]. Correspondencia familiar. 20-8-1908.</blockquote>
-Al contrario, las previsiones no se cumplieron y en La Palloza llegaron a trabajar 4.000 mujeres a mediados del s. XIX, una cifra no superada por ninguna otra fábrica de la época en Galicia.
+Ao contrario, as previsións non se cumpriron e na Palloza chegaron a traballar 4.000 mulleres a mediados do s.  XIX, unha cifra non superada por ningunha outra fábrica da época en Galicia.
-Las tareas de desvelado de la hoja de tabaco eran realizadas casi siempre por las cigarreras más mayores, aquellas que perdieran habilidad en las manos o en la vista para realizar labores de mayor precisión. Hay que tener en cuenta que hasta que consiguieron el derecho de jubilación de 1936, las cigarreras permanecían en la fábrica hasta el fin de sus fuerzas físicas.
+As tarefas de desvelado da folla de tabaco eran realizadas case sempre polas  cigarreras máis maiores, aquelas que perdesen habilidade nas mans ou na vista para realizar labores de maior precisión. Hai que ter en conta que ata que conseguiron o dereito de xubilación de 1936, as  cigarreras permanecían na fábrica ata o fin das súas forzas físicas.
-La descripción de las condiciones de trabajo a finales del XIX fue magistralmente plasmada por Emilia Pardo Bazán en su novela La Tribuna.
+A descrición das condicións de traballo a finais do  XIX foi maxistralmente plasmada por Emilia Pardo Bazán na súa novela A Tribuna.
-Como la mayoría de las trabajadoras de las fábricas hasta 1936, cobraban por obra hecha. Además, y hasta que no se estableció la jornada máxima de las ocho horas, su horario permitía una flexibilidad a la hora de entrada y salida de la fábrica que les permitía atender también las labores del hogar.
+Como a maioría das traballadoras das fábricas ata 1936, cobraban por obra feita. Ademais, e ata que non se estableceu a xornada máxima das oito horas, o seu horario permitía unha flexibilidade á hora de entrada e saída da fábrica que lles permitía atender tamén os labores do fogar.
-Por otra parte, como su salario no era fijo, podían las cigarreras, especialmente las solteras, disponer de cantidades que no entregaban y que invertían en ellas mismas (vestidos, zapatos y complementos); esta situación, junto con la de trabajar en una empresa de participación estatal y de un monopolio que proporcionaba altos beneficios que garantizaban la continuidad de la factoría, hizo de la cigarrera una obrera identificable por su aspecto exterior y contribuyó a crear la imagen de las cigarreras como la “aristocracia de las obreras”.
+Por outra banda, como o seu salario non era fixo, podían as  cigarreras, especialmente as solteiras, dispoñer de cantidades que non entregaban e que investían nelas mesmas (vestidos, zapatos e complementos); esta situación, xunto coa de traballar nunha empresa de participación estatal e dun monopolio que proporcionaba altos beneficios que garantían a continuidade da factoría, fixo da  cigarrera unha obreira identificable polo seu aspecto exterior e contribuíu a crear a imaxe das  cigarreras como a “aristocracia das obreiras”.
+</WRAP>
+\\
-**Extremadamente generosas y solidarias**
+===== “Sistema domiciliario agregado” =====
-“¿Sabe usted lo que es esta fábrica? Una masonería de mujeres que, aunque hoy se arranquen el moño mañana se ayudarán todas como una legión de diablos” Emilia Pardo Bazán en sus notas para La Tribuna
+<WRAP center round box 90%>
+A pesar de que comunmente se considera ás  cigarreras como elementos que forman parte do cadro de persoal das fábricas de tabacos, o seu status era o de “traballadoras domiciliarias”, é dicir, formaban parte do que se denomina “sistema domiciliario agregado”, un sistema que recolle elementos do sistema  protoindustrial e agrega outros de carácter industrial.
-**“Sistema domiciliario agregado”**
+Esta situación orixinaba unha forte indefensión das traballadoras fronte á Arrendataria porque, ao non estar consideradas como persoal fixo (non gañaban un salario fixo polo que tamén podían ausentarse días enteiros) non se lles recoñecían moitos dereitos, especialmente o de xubilación. Esta situación resultaba certamente inxusta xa que moitas traballaban durante toda a súa vida e só deixaban de acudir por absoluta imposibilidade física.
-A pesar de que comúnmente se considera a las cigarreras como elementos que forman parte del cuadro de personal de las fábricas de tabacos, su estatus era el de “trabajadoras domiciliarias”, es decir, formaban parte de lo que se denomina “sistema domiciliario agregado”, un sistema que recoge elementos del sistema protoindustrial y agrega otros de carácter industrial.
+<blockquote>[As  cigarreras] adoitan quedar fóra das sociedades de resistencia (…) Foi o sindicalismo cosa exclusiva de homes? Foi propio da muller galega daquel período a submisión no taller? Pensarían todas como aquela peixeira coruñesa que, irritada pola multiplicación incesante de paros en 1907 exclamou: “Malo raio parta tanta folga, tanto demo!  Non basta  cando  non  hai  traballo?”
-Esta situación originaba una fuerte indefensión de las trabajadoras frente a la Arrendataria porque, al no estar consideradas como personal fijo (no ganaban un salario fijo por lo que también podían ausentarse días enteros) no se les reconocían muchos derechos, especialmente el de jubilación. Esta situación resultaba ciertamente injusta ya que muchas trabajaban durante toda su vida y sólo dejaban de acudir por absoluta imposibilidad física.
+A realidade é máis complexa e non achega unha resposta unívoca. Ata 1916 non se asocian a movemento  huelguístico algún, nin sequera ao paro do Primeiro de Maio. Con todo, si se mobilizan enerxicamente en cantas ocasións a Administración da fábrica tenta recortar a remuneración arreo ou suprimir a flexibilidade do horario que aquelas gozaban. En varias ocasións (1831, 1857 ou 1902) a súa cohesión e o medo que inspiraban obrigan á superioridade para retroceder. (Gérard BREY. O movemento obreiro en Galicia ata 1930)</blockquote>
+</WRAP>
+\\
-<blockquote>[Las cigarreras] suelen quedarse fuera de las sociedades de resistencia (…) ¿Fue el sindicalismo cosa exclusiva de hombres? ¿Fue propio de la mujer gallega de aquel período la sumisión en el taller? ¿Pensarían todas como aquella pescadera coruñesa que, irritada por la multiplicación incesante de paros en 1907 exclamó: “Malo rayo parta tanta huelga, tanto demonio! ¿Non basta cando non hai traballo?”
+===== Extremadamente xenerosas e solidarias =====
-La realidad es más compleja y no aporta una respuesta unívoca. Hasta 1916 no se asocian a movimiento huelguístico alguno, ni siquiera al paro del Primero de Mayo. No obstante, sí se movilizan enérgicamente en cuantas ocasiones la Administración de la fábrica intenta recortar la remuneración a destajo o suprimir la flexibilidad del horario que aquellas disfrutaban. En varias ocasiones (1831, 1857 o 1902) su cohesión y el miedo que inspiraban obligan a la superioridad a retroceder. (Gérard BREY. El movimiento obrero en Galicia hasta 1930)</blockquote>
+<WRAP center round box 90%>
+<blockquote>“Sabe vostede o que é esta fábrica? Unha  masonería de mulleres que, aínda que hoxe arrínquense o moño mañá axudaranse todas como unha lexión de diaños” Emilia Pardo Bazán nas súas notas para A Tribuna.</blockquote>
+Dada a desprotección das súas condicións de traballo, ao longo de toda a súa historia, as  cigarreras organizáronse en diferentes asociacións de socorro e axuda mutua e en decembro de 1916 as  cigarreras coruñesas fundaron a que había de ser a máis importante das sociedades nadas no seo da fábrica de Tabacos da Palloza: Unión Tabacalera. Sociedade  Montepío de Obreiras  Cigarreras.
+Aínda que na súa denominación figura a denominación de  Montepío, a organización (formada co apoio dos ferroviarios) tivo desde o principio e durante toda a súa existencia, carácter de sindicato, de sociedade de resistencia.
+No seu regulamento aprécianse importantes cambios con respecto a outros deste tipo de sociedades cunha maior extensión e articulación, de forma que se pormenorizan as cuestións. Os seus obxectivos están deseñados non só para servir ás  cigarreras da fábrica coruñesa senón que están pensados para poder ser aplicados en calquera das fábricas de tabacos existentes nese momento en España.
+Xunto coa defensa dos intereses económicos das asociadas, destaca tamén os valores de  solidariedad coas restantes sociedades proletarias, así como a preocupación pola elevación cultural das beneficiarias e a creación dunha biblioteca como medio para potenciar esa formación. A asociación declárase  apolítica e sen credo relixioso determinado. As primeiras xuntas directivas estiveron desempeñadas exclusivamente por mulleres pero máis tarde incorporáronse tabaqueiros.
+A partir da súa constitución, Unión Tabaqueira mantivo unha intensa e constante actividade a favor da mellora das condicións laborais e salariais de  cigarreras e tabaqueiros, de modo que este colectivo era sempre un referente en salarios e consideración social para os restantes gremios coruñeses.
+Contou tamén cunha Cooperativa Obreira de Consumo: un economato moi ben dotado.
+Con todo os enfrontamentos internos seguían, o que levou á creación de novas sociedades (Nova Aurora) que representaban diferentes ideoloxías e cuxos enfrontamentos chegaron a paralizar a fábrica (folga de agosto de 1917). Tamén foron importantes os enfrontamentos posteriores coa asociación Sindicato a Industria do Tabaco (CNT), especialmente polas diferentes visións sobre as técnicas para empregar para conseguir melloras. Tras os sucesos de 1934 chegaron a aproximarse pero a fusión non se chegou a producir.
+</WRAP>
+\\
+==== O soño frustrado das  cigarreiras ====
+<WRAP center round box 90%>
+Tampouco puido concluír o soño das  cigarreras de Unión tabaqueira –as coñecidas popularmente como  chaconeras- de poder utilizar por completo o edificio social que, coas achegas de 100 pesetas das asociadas, comezaron a construír en 1932. Posuír un local social nas proximidades das fábricas para o servizo das  cigarreras era unha vella aspiración e o edificio estaba practicamente terminado en xullo de 1936, mesmo xa fose inaugurado o salón da planta baixa en 1935.
+No proxecto, o edificio servía para albergar á cooperativa, dispoñía dun amplo salón para representacións teatrais (fixéronse algunhas para recadar fondos cos que terminar o edificio), conferencias, proxeccións de películas… Pero tras o 20 de xullo, o edificio foi incautado pola Falanxe. Na actualidade está a sede da UXT, o sindicato no que ingresou a Federación Tabaqueira Española, formando parte da “devolución do patrimonio sindical”. Pero non ás súas propietarias.
 </WRAP>
 \\