Herramientas de usuario

Herramientas del sitio


carcel_provincial

Cárcere provincial


A prisión do Parrote

O traslado de presos ao novo cárcere

Todo estaba preparado. Ás oito da mañá do luns 26 de decembro de 1927 as portas da vetusta prisión coruñesa do Parrote abríronse. Na praza que había diante agardaban dous camións da Comandancia de Intendencia e varias parellas da Garda Civil dacabalo. Íase proceder ao traslado dos noventa presos que alí estaban.

Moi poucos curiosos contemplaron a escena; facía moito frío e o tempo era desapracible. A crónica dos reporteiros da prensa local permítenos coñecer o que sucedeu.

Os primeiros en saír foron dous homes, condenados por homicidio cometido no distrito de Arzúa, e unha muller acusada de asasinato, procedente do xulgado de Santiago. Formaban parte do grupo de presidiarios considerados máis perigosos ou con sentenzas máis longas.

Completada a quenda, os camións partiron rapidamente conducidos por soldados de Intendencia e escoltados por axentes da Garda Civil. Pola estrada de circunvalación chegaron ao novo cárcere situado fronte á torre de Hércules. Esperábanlles o director e os oficiais de garda. Tras varias viaxes sen incidentes, o traslado de presos quedou concluído ás dez da mañá.

Álvarez de Mendoza

Todos quedaron sorprendidos polo cambio. O novo presidio, proxecto do arquitecto Juan Álvarez de Mendoza, destacaba pola cor branca das súas paredes nunha contorna verde e de pequenas leiras cultivadas.

Os reclusos atravesaron un primeiro edificio que servía de control de entrada e oficinas. Daba paso a un patio estreito e alargado formado por un muro exterior e outro interior que rodeaban e illaban o cadrado que constituía o penal. Unha vez franqueado, entraron pola única porta que daba paso ao interior. Avanzando por un corredor chegaron á gran rotonda central onde había unha garita acristalada desde a que os vixiantes controlaban as galerías. Nese lugar comprobaron que as catro grandes naves que conformaban o cárcere dispúñanse en forma de cruz, nunha clara alusión relixiosa á función redentora que debía exercer a penitenciaría. Separados homes de mulleres, distribuíronos polas celas.

Por fin, ese día cumpríase unha longa demanda da Coruña: dispor dun cárcere moderno e digna. Facía décadas que se pedía, pero a falta de orzamento sempre aprazaba a súa construción.

Ideas «rexeneracionistas»

Foi a partir de 1924 coa ditadura de Primo de Rivera cando se puido levar a cabo, contando co apoio do xeneral Muslera, vogal do primeiro goberno do Directorio Militar, e de Calvo Sotelo, ministro de Facenda da ditadura; ambos os fillos adoptivos da cidade. A súa edificación encaixaba moi ben cos «ideais regeneracionistas e de orde» da devandita ditadura e das «forzas vivas» que a apoiaban. Por iso é polo que as autoridades celebrasen con toda pompa tanto a colocación da primeira pedra o 2 de maio de 1925, incluíndo unha homenaxe cívica a Concepción Arenal, como a súa inauguración o 20 de setembro de 1927, recordada cunha placa no edificio de entrada. Cuestión de mentalidades.

A "nova" prisión provincial ao pé da Torre de Hércules

A cárcere acolleu hóspedes históricos

En maio de 1936, pouco antes da Guerra Civil, ingresou na prisión provincial coruñesa a plana maior da Falanxe local, que entón contaba con pouco máis de 40 afiliados. Acusada de desordes públicas e de tentativa de conspiración contra o Goberno que naquel entón ostentaba a Fronte Popular.

Os dirixentes foron postos días despois en liberdade condicional. Como recordo, fixéronse unha foto co fondo do cárcere. Estaban entre eles personaxes tan coñecidos da cidade como Rafael Salgado Torres, Naya, Roldán e Mariño. Non estaba o seu xefe, Juan Canalejo, que puido esconderse e saír posteriormente para Madrid, onde participou nunha reunión de mandos, baixo a presidencia de José Antonio.

Iniciado o alzamento contra a República, acabaron nela numerosos republicanos, moitos dos cales tiveron un final tráxico, como o deputado José Miñones, o gobernador civil e a súa esposa, Juana Capdevielle; o comandante Gonzalo Tejero, os irmáns da lixivia, o deputado socialista madrileño Rufilanchas. Outros conseguiron sobrevivir, como o deputado José García Ramos, que axudou como médico; Domingo Quiroga, Arturo Taracido.

Filla de Casares Quiroga

Xa nas semanas finais da Guerra, estivo entre as paredes do presidio Esther Casares, filla do que foi xefe do Goberno da República Casares Quiroga. Esther proviña de Ferrol, en cuxo hospital naval estivo detida e internada, pois tiña tuberculose. Non había acusación contra ela, excepto ser filla do seu pai. Pouco despois sería posta en liberdade condicional e non puido saír da Coruña ata 1955, en que se exiliou en México.

Hóspedes tráxicos foron os comunistas Gayoso e Seoane, detidos pola policía coruñesa en 1948, tras sanguenta persecución polas rúas da cidade (Seoane perdería un ollo). Sometidos a consello de guerra sumarísimo, foron condenados á morte e executados no propio cárcere mediante o garrote vil, sinistro instrumento máis propio da Idade Media. Rafael Alberti incluiríaos nun poema posterior como homenaxe aos loitadores antifranquistas.

Outro hóspede coñecido foi o mexicano Jalisco, autor, a finais dos 40, do triplo crime de Arillo (Oleiros), onde matou á súa muller, a súa sogra e a súa cuñada. Jalisco tivo sorte, pois lle condenaron a 26 anos de cárcere. Á súa saída, volveu matar, esta vez en Canarias, á súa nova muller.

Pero, quizais, o máis famoso hóspede do cárcere coruñés fose o guerrilleiro Benigno Andrade, Foucellas, detido en Betanzos en marzo de 1952. Para que falase, foi sometido ao que eufemísticamente denominábase «hábil interrogatorio». No seu caso, como se fracturou unha perna, non lle enyesaron segundo o método tradicional, senón que lle colocaron unha venda provisional, movéndolle as dúas partes do óso da perna fracturada, o que lle provocou horribles dores. O guerrilleiro, sometido a consello de guerra sumarísimo, foi executado, con garrote vil, nas dependencias da propia prisión provincial, a primeiros de agosto dese ano. Viño desde Burgos un famoso verdugo.

carcel_provincial.txt · Última modificación: 2024/02/22 14:46 por 127.0.0.1

Donate Powered by PHP Valid HTML5 Valid CSS Driven by DokuWiki